Memorias de mis putas tristes

Gabriel Garcia Marquezen inguruan aritzeak ez du zentzu handirik, idazle eta
kazetari kolonbiarra aski ezaguna da mundo osoko irakurleontzat. Errealismo magiko
latinoamerikarreko ikurrik nabarmena da Cien años de Soledad haren eleberria. Bere
obra oparoaren arteko liburuak dira, besteak beste, El amor en los tiempos del cólera
eta Crónica de una muerte anunciada
Gaurkoan, ordea, hain ezaguna ez den haren nobela laburretako bat izango
dugu mintzagai, Gaboren azken lanetako bat, 2004koa. Hain zuzen ere, Memorias de
mis putas tristes.
90 urteko kazetari zaharraren istorioa jazotzen du liburuak. Denboraren
joan etorri etengabeaz oharturik, bizitza erdia burdeletan eman du eta ez du sekula
maitasunik ezagutu. Heriotza gertu ikusten duela, neska birjina bat eskatuko dio
burdeleko jabeari; pasiozko gaua pasatu nahi du nerabe batekin. Drogaturik, lo
aurkituko du nerabea burdeleko ohean, haren esperoan.
Umea lo aurkitzeak ezustean hartuko du hasiera batean, baina gero,
neskatxoa ohean lo ikusirik gozatuko du, sexu harremanik izateko beharrik gabe.
Enkontruak behin eta berriz errepikatuko dira eta, neskatoaren edertasun biluziarekin
maitemindurik, krisian sartuko da zaharra. Benetako iraultza gertatuko da haren
barrenean, maitasunaren garrantzia ezagutuko du lehen aldiz, eta horren aurreko
haren bizitzaren kaskarkeriarekin eta gaiztakeriarekin ohartuko da, haren gorputzaren
narriadura fisikoa gailurra jotzen ari denean.
Yusnari Kawabata idazlearen Loti ederrak liburuari omenaldia egin nahi
izan zion Garcia Marquezek liburu honekin eta anitzak dira liburuari egiten dizkion
aipamenak. Nolanahi ere, ezberdintasun ugari daude liburu bien artean. Zahartzaroaz
eta sexualitateaz ari dira biak, nostalgiaz eta bakardadeaz. Hain zuzen ere, bakardadea
da liburu bietako muina. Baina, era berean, Garcia Marquez maitasun berantiarraren
zoriontasunaz ere ari da nobela honetan, -maitasun hori platonikoa den arren-,
Kawabataren liburuak baino irudi optimistagoa emanez.
Neurri batean, esan daiteke, liburua mendebaldeko zahartzaroaren ereduaren
kontrako mezua igortzen duela. Zahartzaroaren nolabaiteko aldarrikapena eginez, inoiz
ez baikara bizitzeko, maitemintzeko, edo nahi ditugun gauzak egiteko zaharregi.
Bizitzaren eta bakardadearen metafora ederra dugu Memoria de mis putas
tristes; ez du Garcia Marquezen beste nobelek jasotako kritika zoragarririk jaso. Agian
ez da idatzi duen libururik sakonena, ezta originalena ere, baina liburu ederra da eta
ezin da ukatu literatur maisu batek idatzi duela. Hala azaleratzen dute idazteko bere
modua eta gai unibertsalak jorratzeko duen trebezia.
Hizkuntza sinple eta argiz idatzia, urteekin Garcia Marquezek haren estiloa
sinplifikatuz joan da. Arraz urrun geratzen da Cien años de soledad liburuaren
trama korapilatsua, eta oraingoan, idazleak trama sinple bati tiratzen dio. Itxurazko
sinpletasun horrek, neurri batean, Garcia Marquezen irakurle asko desengainatu ditu.
Baina Memoria de mis putas tristes bigarren eta hirugarren irakurketak merezi
dituen nobela dugu. Liburuan sakontzen joanez gero, irakurleak bizitzaren sinpletasuna
eta konplexutasuna islatzen asmatu duen maisulan batekin egingo baitu topo.