Nola imajinatzen dudan New York

ITZALETIK

Barrura begiratzeko leihoak dokumentala ikusi duen orok izango du gogoan Mikel
Antzak Maixoli bere zeldatik deiadar egin eta honek irrintzi batez erantzuten
dionekoa. Nola ahaztu eszena magiko bezain pagano hori. Mikel Antzaren barrura
begiratzeko beste modu bat bere azken liburua dugu, ATZERRI. Bertan kontatzen
ditu Martuteneko azaña sonatuaren ondorioz Hego Euskal Herria utzi behar izan
zuenetik urte luzetan bizi izan dituenak.

Gaztea zen artean. Bere aktibismoa kulturaren bidetik zeraman. Susa literatur
taldean eta Argia aldizkarian zebilen. Antzerkigintzan eta literaturan lehen
urratsak ematen ari zen. Eta ihes egin beharra egokitu zitzaion. Harrez gero,
elkartasunaren haritik zintzilik biziraungo du, eta biziraute horren kronika intimoa
da liburua. Orri luzeetako noraeza. Akitaniako makina bat sukaldetatik pasatu
ostean Mexikora aldegiteko aukera sortuko zaio. Ihes betearen hegazkina hartu
edo Parisen geratu eta ardura estrategiko sakonen jabe egin.

Liburuko argazki gogoangarrietariko bat, nire gusturako, Euskal Herriaren
askapen borrokari emanda bizitzea erabaki ostean, bolalumaren indarra armen
pisuagatik ordezkatzeko hautua egin eta gero, ezkutalekutzat duen enegarren etxe-
zuloan Olivetti bat aurkitzen duenekoa da. Militante-idazlearen eskizofreniaren
irudi.

“Izan al naiteke oraindik izan nahi izan nuen idazle hori?” iradokitzen du Mikel
Antzak berriki Argiari emandako elkarrizketa batean. Gaurkoan bere liburuarekin
geratuko gara, hausnarrak hausnar, dotorezia handiz idatzia baitago.

Carmen Gisasola Langraiz bidean murgilduriko presoa da. Euskal Preso
Politikoen Kolektibotik at, atzerabegirako bestelako ikuspuntua du markinarrak.
Hori islatzera dator GAUR ZORTZI, bere lehen liburua.

Eleberriaren hasieran espetxean urte asko daramatzan Andonik neska ezezagun
baten amaren gutuna jasoko du. Bertan kontatuko dio, alabak ihes egin duela
etxetik atxilotua izateko beldurrez. Eta ama horren hitzak egiten dira liburuaren
jabe. Amatasunean oinarritutako autoerrealizazioa eta bere alabaren erabakiekiko
ezinulertua adieraziko ditu gutunean. Ez du bat egiten militantziaren pisua
bizkarrean hartu eta goitik beherako erabakiei men egiteko gar horrekin. Andoni
ezagutzera ez gara erabat iritsiko, leku txikia geratzen zaio liburuan amaren
antagonista litzatekeen pertsonaiari.

Aktibista gaztea, preso zaildua eta ama kritikoaren irudia jendarteko iritzi
ezberdinen ispilu dira, edota pertsona beraren barruan talka egiten duten osagaien
irudi, etengabeko barne-gudu ideologiko batean.

Itzaletik idatzitako bi liburu izan dira gaurkoak, oso koordenada ezberdinetan
dauden bi egileren lanak, biak ala biak, herri honen testuinguru soziopolitiko
bereziaren mosaiko erraldoiaren parte.