Oroimen Histerikoa

Azken irlara iritsi gara eta oraingoan ez dugu itzultzeko asmorik. Ez, behintzat, irailera arte. Ur urdin, lur gorri eta pinu usaina duen Balearretako irla diskoteka eta festengatik da ezaguna, baina jakin, hau ez dela gaur egungo kontua, badu bere historia.

Eguzki berotan ibili gara azken bi asteetan, eta apur bat freskatzeko beharra ere badugunez, hurrengo geldialdia Groenlandian egingo dugu: Trump, Inuitak, Danimarka, klima larrialdia... ertz asko, geroz eta izotz gutxiago duen irla erraldoain.

Uda hontako gure bidaian ozeano barean egingo dugu hurrengo geldialdia, Hawaiira goaz. Eta guk ez dugunez espazialki soilik bidaiatzen, denboran ere atzera egingo dugu: 1875ean hasten da gure gaurko istorio laburra.

Guri ere iritsi zaigu ahalik eta lanik gutxien egin nahi dugun garaia, eta noski, alferkeriaren aldeko apologia egingo dugu. Horregatik, udako Oroimen Histerikoaren bertsio labur eta udatiarra irlaz irla pasako dugu. Lehenengo geldialdia: Capri.

Historiaurrera goaz berriro aste honetan, baina oraingoan garai hartako feministez Zenbait historialariren arabera historiaurreko genero rolak egungo ikuspegitik baldintzatu eta oker interpretatu dira, eta gaur horiekin haustea da asmoa.

Datozen bi saiotan historiaurrera joango gara. Gaur egun garena, pentsatzen duguna, sinesten duguna, nonbaitetik datoz, ez ditugu hutsetik asmatu. Komunismoaz hitz egin digu aste honetan Nagore Irazustabarrenak, eta Txinako herrixka batean topatu ditu honen zenbait aztarna.

Txandarraren aldeko aldarria askotan zabaldu dugun saioan, kirolaz ere hitz egin behar noizean behin, eta gaur, tenisa aukeratu dugu. Hasi da aurtengo Roland Garros txapelketa, maiatzaren 25ean hasi zen eta gizonezkoen finala ekainaren 8an jokatuko da. Egin ohi dugun bezala, begirada historikotik begiratu diogu txapelketa honi.

Bi albiste gastronomikorekin gatoz gaur, eta tamalez, bietako inor ez da notizia ona. Beno, bigarrena nahiko pozgarria izan daiteke ziazerbak gustatzen ez zaizkionarentzat. Horietakoa bazara, entzun saioa.

Ez dira betiko garai onenak, errenta aitorpenaren garaia dela kontuan badugu. Baina denari atera behar zaio alde ona, eta guri zergei buruz hitz egiteko aitzakia eman digu aro honek, noski, historiari begira.

Munduan, beharbada, bost ordenagailurentzako merkatua zegoela esan zuen Thomas J. Watson IBMko presidente ohiak.1956an hil zen bera, eta beraz, ez daki bere aurreikuspena nahiko kaxkarra zenik. Baina guk bai, eta antzeko hanka sartze historikoak ekarri ditugu gaur.

Aktualitatea eta historia hari berean doaz, eta gaur gertatzen ari denak beti garamatza atzera. Azkenaldian aurrekontu militarra handitzen ari dira estatuak eta Europar Batasuna gerra eta hondamendi hotsak aitzakia hartuta. Bada honek, iraganeko proiektu militar bitxi batzuk ekarri dizkigu gogora.

Udaberrian sartuta, uda usaina bazterretan, garagardo zaleon denboraldia hasi da, eta gaurko saioa zuentzako da. Baina podcast serioa da hau, eta mozkortzekotan, historiaz mozkortzen gara gu. Horregatik, iraganean garagardoak eta langile eskubideek izandako harremana ekarri dugu gurera.

Justiziaz hitz egingo dugu gaurko saioan. Gaur egungo ikuspegitik begiratuta etika edota justizia beraren mugak, eta batez ere, logikarenak gainditzen dituzten adibide batzuk ekarri ditugu.

Aste honetan are urrutiago joango gara eta ilargira bidaiatuko dugu. “Pauso txiki bat da gizon batentzat, baina pauso handi bat gizadiarentzat”, esan zuen Neil Armstrongek Ilargia lehen aldiz zapaltzean. Baina berak pauso txiki hori eman ahal izateko gizon eta emakume askok pauso asko eman behar izan zituzten.

Hainbeste eurozentrismo eta euskozentrismoren ondoren, ahalik eta lurralde urrun eta exotikoenera joko dugu gaurkoan: Japoniara. Zehatzago, erabili ohi ditugun hiru hitz japoniar nondik datozen kontatuko dizuegu.

Ondo edo gaizki berdin ziagu, baina zenbat gustatzen zaigun gutaz hitz egiten dutenean. Historian zehar Euskal Herriari eta euskaldunei buruz asko hitz egin dute atzerritarrek, eta gaur gutxi batzuk ekarri ditugu.

Azkenaldian Bigarren Mundu Gerraren amaierako hainbat gertakizunen 80. urteurrena ospatzen ari dira: Japoniaren errendizioa abuztuaren 15ean, Auschwitzen liberazioa urtarrilaren 27an, Dresdenen bonbardaketa otsailaren erdialdean… Eta guk ere aliatuek mundua salbatu izana ospatu nahi genuelako, saio hau eskaini diegu.

Gaur eztabaida historiko sakon eta funtsezko bati buruz arituko gara: txandarra ala bakeroak? Zuek, zeinen alde egiten duzue? Esango du norbaitek zer ote dagoen esateko horretaz? Ba guk saio oso bat egin dugu, beraz, zerbait bai.

Azkenaldian zirko judizial bat baino gehiago ikusi ditugu. Sudur gorririk gabe, baina epaile asko dabiltza pailazoen pare. Baina saio honetan askotan esaten dugun bezala: hau ez da berria. Historian zentzu gabeko epaiketa asko egin dira, izan animalien, pertsonen, zein jainkoen aurka.

Xabier Saldiasek hainbestetan abestu du diruaren hotsak bihotzean nolako poza ematen duen, eta gutako askok lagundu diogu kantuan, askorik jakin gabe poz baino buruhauste gehiago ematen dizkigun honek non duen jatorria; eta nori otu zitzaion paper zatiak inprimatzen hasi eta honi diru deitzea? Aste honetan diruari lotutako hiru hitzen jatorriaz hitz egin digu Nagore Irazustabarrenak: moneta, dirua bera eta dolarra.